Rodzice i nauczyciele, pokolenie „cyfrowych imigrantów”, które stara się wychować i zrozumieć pokolenie „cyfrowych tubylców”. Co musimy wiedzieć o świecie w którym żyją nasze dzieci i nasi uczniowie?
W minionych latach , jak i bieżącym roku szkolnym zaprosiliśmy do współpracy profilaktyka, psychologa i pedagoga p. Katarzynę Kudybę. Mieliście Państwo możliwość wysłuchać prelekcji o bezpieczeństwie w świecie Internetu przy okazji zebrania wywiadowczego w styczniu. Chciałam przypomnieć Państwu najistotniejsze informacje, szczególnie teraz, kiedy dzieci dużo czasu spędzają przy komputerze i w naturalny sposób mają możliwość pod pretekstem odrabiania lekcji udzielać się w Internecie. Izolacja od rówieśników również sprawia, że dzieci bardziej są zaangażowane w udzielaniu się na portalach społecznościowych.
Co zatem powinno wzbudzić rodzicielską czujność?
Szkodliwe treści to materiały, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój i psychikę dzieci i młodzieży. Dzieci mogą na nie trafiać celowo lub przypadkowo, np. poprzez mylne wyniki wyszukiwania, spam czy reklamę.
Do szkodliwych treści zwanych patostreamami zazwyczaj zalicza się:
- treści pornograficzne, w tym materiały prezentujące relacje seksualne z wykorzystaniem przemocy oraz nietypowe i dewiacyjne zachowania seksualne;
- treści prezentujące przemoc i okrucieństwo, np. w filmach bądź brutalnych grach komputerowych;
- treści promujące zachowania autodestrukcyjne – samookaleczenia lub samobójstwa, bądź zachowania szkodliwe dla zdrowia, np. wyniszczające diety (tzw. ruch pro-ana), zażywanie narkotyków lub dopalaczy;
- treści dyskryminacyjne, nawołujące do wrogości lub nienawiści wobec różnych grup społecznych, narodowościowych, religijnych lub osób.
Wyszukiwarki: każdy, kto poszukuje nowych informacji musi skorzystać z wyszukiwarki. Są one wyposażone w filtry, należy jednak pamiętać, że nie zapewni to całkowicie skutecznego blokowania treści niepożądanych, a mogą je tylko znacznie ograniczyć. Dlatego ważna jest nauka korzystania i umiejętność oceny znalezionych wyników.
Serwisy społecznościowe: popularne serwisy społecznościowe wprowadzają ograniczenia wiekowe, ale łatwo je ominąć, bo młodszym dzieciom konta na takich portalach zakłada rodzeństwo, a nawet sami rodzice. Niestety serwisy społecznościowe są miejscem, które bardzo łatwo wykorzystać do nadużyć. Publikowanie tam zdjęcia oraz wrzucane informacje mogą być łatwo skopiowane, skomentowane, ułatwiają również kontakt dziecka z osobą nieznajomą.
Najczęściej dzieci młodsze korzystają z takich serwisów jak: TikTok i komunikatorów typu Messenger lub Whatsapp, a starsze: Facebook, Instagram i wymienionych komunikatorów.
Przybliżyć chciałam TikTok, ponieważ rodzice nie korzystają z tej aplikacji i tym samym nie wiedzą jak działa. Kojarzy się z wrzucaniem do sieci krótkich filmików nagrywanych przez dziecko, śmiesznych, pokazujących co robią w wolnym czasie, co potrafią. Można tam jednak bardzo często zobaczyć filmiki odwzorowujące tekst piosenek, często wulgarnych ( nawet nie zawsze dziecko rozumie co śpiewa). Często filmiki są wyuzdane, a bohaterami dzieci w wieku 8 – 13 lat.
Instagram, pośród profili jest dużo takich, gdzie inni pokazują, jak się samookaleczają czy też przyjmują środki psychoaktywne.
Gry on – line: są atrakcyjne dla wszystkich użytkowników, dzieci i młodzieży. Są dostępne w dedykowanych serwisach jak i w serwisach społecznościowych. Gry mają oznaczenia wiekowe i jest to bardzo ważne. Wiele gier zawiera dużo przemocy, treści pornograficznych, wulgarny język. Nawet jeżeli dziecko gra w grę dostosowaną do jego wieku, to rodzice powinni być czujni. Gra on – line daje możliwości komentarzy od obserwatorów gry, a na język którym posługują się niektórzy gracze nie mamy wpływu. Dziecko jest na to szczególnie narażone oglądając jak grają inni gracze. Gry typu GTA, CS GO nie są dla dzieci. Trzeba też wspomnieć o wydawanych na gry pieniądzach. Często dzieci grają w jakąś grę długi już czas, a gra się rozwija, można dokupić nowe dodatki, które czynią dziecko lepszym od rówieśników. Dzieci wydają na to swoje kieszonkowe, ale też sięgają do portfela rodzica bez jego wiedzy i zgody.
Oddziaływanie gier komputerowych na psychikę:
- każdy gracz nie jest tylko biernym odbiorcą – aktywnie uczestniczy, dokonuje wyborów, jest bohaterem, wybiera środki, by pokonać przeciwnika ( nawet bardzo brutalne).
- dziecko uczy się, jak być szybszym, sprytniejszym, lepszym – ale niestety najczęściej w sposób niegodziwy, za wszelką cenę, nie zważając jakimi środkami.
- wielokrotne powtarzanie prowadzi do uczenia się złych rzeczy.
- kojarzenie zachowań agresywnych z nagrodą ( „wygrałem”) – wzmacnianie takich zachowań jest bardzo niebezpieczne dla psychiki dziecka.
- znacznie podwyższają poziom lęku i ciągle go utrzymują w napięciu – „muszę zabić pierwszy, bo jak nie to oni mnie zabiją”.
- dużo elementów erotyzujących, pobudzających i ukierunkowujących taką ciekawość.
- dziecko oswaja się z agresją – zacierają się granice dobra i zła.
- przemoc w grach nie jest karana i nie robi na dziecku wrażenia.
- przyzwyczajenie do obrazów magiczno – okultystycznych, czasami satanistycznych, a wszystko podane w wersji zabawy.
Pamiętajmy, że najlepszym strażnikiem naszego dziecka powinno być ono samo: zasady, które mu przekazaliśmy, i zaufanie do nas. Jednak możemy wspomóc dziecko ucząc go bezpiecznego korzystania z Internetu. Pomogą nam w tym Sieciaki, krótkie filmiki instruktażowe jak bezpiecznie poruszać się w Internecie. Istnieje jeszcze jedno narzędzie, które można zastosować, jest to Program kontroli rodzicielskiej., który blokuje dostęp do części witryn propagujących przemoc, pornografię, narkotyki i wulgaryzmy.
Renata Seredyńska – pedagog szkolny
10 rad dla rodziców dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu przez dzieci.
1. Odkrywaj Internet razem z dzieckiem.
Bądź pierwszą osobą, która zapozna dziecko z Internetem. Odkrywajcie wspólnie jego zasoby. Spróbujcie znaleźć strony, które mogą zainteresować Wasze pociechy, a następnie zróbcie listę przyjaznych im stron Jeśli Wasze dziecko sprawniej niż Wy porusza się po Sieci, nie zrażajcie się – poproście, by było Waszym przewodnikiem po wirtualnym świecie.
2. Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczeństwa w Internecie.
Uczul dziecko na niebezpieczeństwa związane z nawiązywaniem nowych znajomości w Internecie. Podkreśl, że nie można ufać osobom poznanym w Sieci, ani też wierzyć we wszystko co o sobie mówią. Ostrzeż dziecko przed ludźmi, którzy mogą chcieć zrobić im krzywdę. Rozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach czyhających w Internecie i sposobach ich unikania.
3. Rozmawiaj z dziećmi o ryzyku umawiania się na spotkania z osobami poznanymi w Sieci.
Dorośli powinni zrozumieć, że dzięki Internetowi dzieci mogą nawiązywać przyjaźnie. Jednakże spotykanie się z nieznajomymi poznanymi w Sieci może okazać się bardzo niebezpieczne. Dzieci muszą mieć świadomość, że mogą spotykać się z nieznajomymi wyłącznie po uzyskanej zgodzie rodziców i zawsze w towarzystwie dorosłych lub przyjaciół.
4. Naucz swoje dziecko ostrożności przy podawaniu swoich prywatnych danych.
Dostęp do wielu stron internetowych przeznaczonych dla najmłodszych wymaga podania prywatnych danych. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że podając takie informacje, zawsze musi zapytać o zgodę swoich rodziców. Dziecko powinno zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie może przynieść podanie swoich danych osobowych. Ustal z nim, żeby nigdy nie podawało przypadkowym osobom swojego imienia, nazwiska, adresu i numeru telefonu.
5. Naucz dziecko krytycznego podejścia do informacji przeczytanych w Sieci.
Wiele dzieci używa Internetu w celu rozwinięcia swoich zainteresowań i rozszerzenia wiedzy potrzebnej w szkole. Mali internauci powinni być jednak świadomi, że nie wszystkie znalezione w Sieci informacje są wiarygodne. Naucz dziecko, że trzeba weryfikować znalezione w Internecie treści, korzystając z innych dostępnych źródeł (encyklopedie, książki, słowniki).
6. Bądź wyrozumiały dla swojego dziecka.
Często zdarza się, że dzieci przypadkowo znajdują się na stronach adresowanych do dorosłych. Bywa, że w obawie przed karą, boją się do tego przyznać. Ważne jest, żeby dziecko Ci ufało i mówiło o tego typu sytuacjach; by wiedziało, że zawsze kiedy poczuje się niezręcznie, coś je zawstydzi lub przestraszy, może się do Ciebie zwrócić.
7. Zgłaszaj nielegalne i szkodliwe treści.
Wszyscy musimy wziąć odpowiedzialność za niewłaściwe czy nielegalne treści w Internecie. Nasze działania w tym względzie pomogą likwidować np. zjawisko pornografii dziecięcej szerzące się przy użyciu stron internetowych, chatów, e-maila itp. Nielegalne treści można zgłaszać na policję lub do współpracującego z nią punktu kontaktowego ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie – Hotline’u (www.dyzurnet.pl). Hotline kooperuje również z operatorami telekomunikacyjnymi i serwisami internetowymi w celu doprowadzenia do usunięcia nielegalnych materiałów z Sieci.
8. Zapoznaj dziecko z NETYKIETĄ - Kodeksem Dobrego Zachowania w Internecie.
Przypominaj dzieciom o zasadach dobrego wychowania. W każdej dziedzinie naszego życia, podobnie więc w Internecie obowiązują takie reguły: powinno się być miłym, używać odpowiedniego słownictwa itp. (zasady Netykiety znajdziesz na stronie www.sieciaki.pl) Twoje dzieci powinny je poznać (nie wolno czytać nie swoich e-maili, kopiować zastrzeżonych materiałów, itp.).
9. Poznaj sposoby korzystania z Internetu przez Twoje dziecko.
Przyjrzyj się, jak Twoje dziecko korzysta z Internetu, jakie strony lubi oglądać i jak zachowuje się w Sieci. Staraj się poznać znajomych, z którymi dziecko koresponduje za pośrednictwem Internetu. Ustalcie zasady korzystania z Sieci oraz sposoby postępowania w razie nietypowych sytuacji.
10. Pamiętaj, że pozytywne strony Internetu przeważają nad jego negatywnymi stronami.
Internet jest doskonałym źródłem wiedzy, jak również dostarczycielem rozrywki. Pozwól swojemu dziecku w świadomy i bezpieczny sposób w pełni korzystać z oferowanego przez Sieć bogactwa.
Korzystałam z :
www.dzieckowsieci.pl, dyżurnet.pl
Artykuły: Twoje dziecko bezpieczne w sieci – mgr R. Przytulska, mgr B. Bator
Równoległy świat. Kronika Bocheńska nr 4 /2020, wywiad z p. Katarzyną Kudybą .
